ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ
Τίτλος: Αγκαδά σελ Πέσσαχ
Συγγραφέας: Μπαρούχ Σιμπή
Έκδοση: Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης (1970)
ISBN: –
Τιμή: –
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Το βιβλίο της σημερινής ανάρτησης ναι μεν έχει κυρίως θρησκευτικό περιεχόμενο, αλλά ανήκει στα βιβλία που σχετίζονται με τη Θεσσαλονίκη για πολλούς λόγους, τους οποίους θα δούμε στη συνέχεια. Η «Αγκαδά σελ Πέσσαχ» ή αλλιώς «Αγκαδά του Πάσχα» αποτελεί το θέμα της σημερινής ανάρτησης.
Η έκδοση ποιοτικά είναι άριστη. Σκληρό εξώφυλλο, πανόδετο με δερματίνη, δεν αναφέρεται ο τίτλος στο εξωτερικό του βιβλίου για αυτό ανέβασα και την τρίτη σελίδα. Διαβάζεται αριστερόστροφα (δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά), γεγονός που ίσως παραξενέψει κάποιος στην αρχή (καλή ώρα εμένα), αλλά συνηθίζεται γρήγορα. Τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά, εβραϊκά και λαντίνο). Αρκετές οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο, στο σύνολό της μια εξαιρετική δουλειά.
Η Αγκαδά είναι λοιπόν ένα κείμενο που διαβάζουν οι Εβραίοι τις δύο πρώτες νύχτες του εορτασμού του Πάσχα τους, δηλαδή της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο με την καθοδήγηση του Μωυσή και τη μεγάλη τους πορεία προς την ελευθερία τους. Στο βιβλίο αναφέρεται ότι μπορεί το 1515 να τυπώθηκε η πρώτη Αγκαδά στη Θεσσαλονίκη, ενώ είμαστε σίγουροι ότι στα ισπανοεβραϊκά τυπώθηκε το 1567. Αναφέρονται και άλλες μεταγενέστερες εκδόσεις καθώς και 12 τυπογραφεία τα οποία ασχολήθηκαν με την έκδοσή της με τελευταίο αυτό του Σολομών και Λέων Χάγουελ. Δεν γνωρίζω πόσες ακόμη Αγκαδά κυκλοφόρησαν μετά το 1970 και αυτήν την έκδοση του Σιμπή.
Όπως είπαμε και νωρίτερα, το βιβλίο σχετίζεται άμεσα με τη Θεσσαλονίκη για πολλούς λόγους. Πρώτον λοιπόν είναι μάλλον η πρώτη έκδοση βιβλίου που έκανε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, εγώ τουλάχιστον δεν γνωρίζω κάποιο παλαιότερα (μιλάμε φυσικά για μεταπολεμικά). Δεύτερον ο Σιμπή δεν ήταν κάποιος τυχαίος, θεωρούνταν από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές του Ελληνικού Εβραϊσμού, με αντιστασιακή δράση κατά την Κατοχή, είναι δε ένας από αυτούς που έσωσαν τον Ραββίνο των Αθηνών βοηθώντας τον να δραπετεύσει από την Αθήνα. Τρίτον το βιβλίο απευθυνόταν βέβαια κυρίως στους Εβραίους Θεσσαλονικείς, αλλά το τιράζ των 3000 αντιτύπων δείχνει ότι σκοπός ήταν να μπορεί να διαβαστεί και από τους υπόλοιπους Θεσσαλονικείς, εξ ου και η ελληνική μετάφραση. Τέταρτον περιγράφει το τελετουργικό που τηρούνταν στη Θεσσαλονίκη από τους Εβραίους Θεσσαλονικείς, καθώς η Αγκαδά εμφανίζει κάποιες διαφορές από τόπο σε τόπο. Πέμπτος ο Σιμπή δεν περιορίζεται στο καθαρά τυπικό θρησκευτικό μέρος, αλλά γράφει για τις Συναγωγές της Θεσσαλονίκης, παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες για τις 20 «ιστορικές» Συναγωγές, όπως αναφέρει, αλλά και για 5 που δεν τις χαρακτηρίζει «ιστορικές» (Μπεθ Σαούλ, Μπεθ Ελ, Μπεθ Ισραέλ, Μοναστηριωτών και Σαρφατή). Δίνονται επίσης στοιχεία για τις Συναγωγές που έχτισαν οι Εβραίοι Θεσσαλονικείς στο Τελ Αβίβ και την Χάιφα.
Ακολουθεί το καθαρά τελετουργικό κομμάτι του βιβλίου, με τις αναφορές στις παραδόσεις, οι οποίες δίνονται με πάρα πολλές λεπτομέρειες. Κράτησα από όλα αυτά ένα τραγούδι που ακούγεται και έχει τίτλο «Χαδ Γκαδιά» ή «Un Cavretico…» (δηλαδή «Ένα ερίφιο», «Ένα αρνάκι») και μοιάζει στη λογική με το παραδοσιακό παιδικό τραγούδι «Ντίλι ντίλι το καντήλι». Υπάρχουν μάλιστα στο βιβλίο και το πεντάγραμμο με τις νότες για κάθε ένα από τα τραγούδια που ακούγονται.
Μόλις όμως τελειώνει το τελετουργικό, ο Σιμπή συνεχίζει τις αναφορές του στην πόλη μας. Έτσι υπάρχει ένας χάρτης που δείχνει πού βρίσκονταν οι συναγωγές, τα σχολεία, διάφορα ιδρύματα καθώς και οι μεγαλύτεροι Εβραϊκοί συνοικισμοί, ενώ το βιβλίο τελειώνει με ονομαστική αναφορά 50 Συναγωγών, 14 σχολείων, 35 ιδρυμάτων, 8 συνοικισμών, 25 συλλόγων, ενώ υπάρχει αναφορά και στα κτήματα που ανήκαν στην Κοινότητα.
Προσωπικά βρήκα το βιβλίο εξαιρετικό, τόσο για την ποιότητά του όσο και για το περιεχόμενό του. Φυσικά με δυσκολία μπόρεσα να παρακολουθήσω το τελετουργικό, το οποίο έχει πάρα πολλές λεπτομέρειες, αλλά με συγκινεί το γεγονός ότι για πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού αυτό ήταν κάτι σταθερό και παραδοσιακό, όπως έχουμε εμείς την οικογενειακή μάζωξη του Πάσχα. Ο Σιμπή ήταν δημοσιογράφος μεν, αλλά μας παρέχει ένα βιβλίο πέρα από τα δημοσιογραφικά στεγανά, με θρησκευτικό, ιστορικό και τοπικό ενδιαφέρον. Δεν γνωρίζω αν μπορείτε να βρείτε αυτήν την έκδοση ή κάποια μεταγενέστερη, αλλά στην ιστοσελίδα της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης λέει ότι διατίθεται το βιβλίο από εκεί, οπότε ίσως να το βρείτε στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Αν βρείτε κιόλας τη συγκεκριμένη έκδοση, θα είστε ακόμη πιο τυχεροί, λόγω της εξαιρετικής του ποιότητας έκδοσης.
Vivlioniki 