Ένα λεύκωμα των εκδόσεων του Εξάντα για τη Θεσσαλονίκη των πρώτων 60 χρόνων του 20ου αιώνα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Εν Θεσσαλονίκη 1900-1960

Συγγραφέας: Χρίστος Ζαφείρης, Άρης Παπατζήκας

Έκδοση: Εξάντας (1994)

ISBN: 960-256-213-7

Τιμή: Περίπου €40

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ένα από τα σπουδαιότερα λευκώματα για το παρελθόν της Θεσσαλονίκης κατά τον 20ο αιώνα αποτελεί το αντικείμενο της σημερινής ανάρτησης. Κυκλοφόρησε πριν περίπου 25 χρόνια και διατηρεί ακόμη την αξία και τη ζωντάνια του ασχέτως του γεγονότος ότι εν τω μεταξύ βγήκαν πολλές άλλες εκδόσεις με παρόμοια θεματολογία.

Η έκδοση είναι πάρα πολύ καλή. Σκληρό εξώφυλλο, εξαιρετική ποιότητα χαρτιού, ευανάγνωστα κείμενα και φωτογραφικό υλικό σε πολύ καλή ανάλυση ώστε οι εικόνες να φαίνονται πεντακάθαρα. Τον πρόλογο τον υπογράφει η Μάγδα Κοτζιά, μια εμβληματική φιγούρα στο χώρο του βιβλίου της Θεσσαλονίκης, καθώς είχε ιδρύσει τις εκδόσεις του Εξάντα και είχε και ένα βιβλιοπωλείο στο κέντρο της πόλης. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν κάποια βιβλιογραφικά στοιχεία.

Βιβλία του Χρίστου Ζαφείρη έχουμε δει αρκετά στη Vivlioniki. Από τους δύο τελευταίους οδηγούς του για την Θεσσαλονίκη των Εβραίων και τη Θεσσαλονίκη των Οθωμανών, μέχρι το πόνημά του για την Θεσσαλονίκη του έρωτα, την «τοπιογραφία» του για την πόλη, έναν ιδιαίτερο οδηγό πόλης που είχε γράψει, ένα βιβλίο για την περίοδο της Δικτατορίας στη Θεσσαλονίκη, ένα για τη Θεσσαλονίκη του ’60 και άλλα πολλά. Τον Άρη Παπατζήκα τον συναντάμε πρώτη φορά στο ιστολόγιο. Οι περισσότερες φωτογραφίες του βιβλίου ανήκουν στη συλλογή του, με εξαίρεση κάποιες λίγες, οι οποίες προέρχονται από άλλες πηγές, είτε δημόσιες συλλογές, είτε ιδιωτικές.

Στο βιβλίο υπάρχουν 4 ενότητες, οι οποίες ακολουθούν χρονολογική σειρά:

• Η πρώτη ενότητα καλύπτει την περίοδο από το 1900 έως την απελευθέρωση της πόλης και την ένταξή της στο Ελληνικό Κράτος. Γίνεται λόγος για τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα, το Μακεδονικό Αγώνα, την Επανάσταση των Νεότουρκων, τη Φεντερασιόν και φυσικά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Τα κείμενα είναι απλά και κατανοητά, με αρκετές λεπτομέρειες για κάποιον που δεν έχει ιδιαίτερες γνώσεις στα αναφερόμενα θέματα. Το φωτογραφικό υλικό είναι εξαιρετικό και μερικές εικόνες δεν τις έχω δει σε καμία άλλη έκδοση.
• Η δεύτερη ενότητα είναι για την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου η Θεσσαλονίκη υποδέχτηκε εκατοντάδες χιλιάδες ξένους στρατιώτες από Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ρωσία κα. Σε αυτήν την περίοδο έγινε και η Μεγάλη Πυρκαγιά του 1917, η οποία έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη της πόλης. Και εδώ έχουμε εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό.
• Η τρίτη ενότητα κάνει λόγο για την περίοδο του Μεσοπολέμου, με αναφορές στην έλευση των προσφύγων, την ίδρυση της ΔΕΘ και του ΑΠΘ, αλλά και γεγονότα που σημάδεψαν αυτήν την 20ετία. Οι φωτογραφίες και εδώ πάρα πολύ ενδιαφέρουσες.
• Η τέταρτη ενότητα είναι για την περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου και τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60.

Στις φωτογραφίες αξίζει να σημειωθεί ότι ναι μεν ο αναγνώστης θα δει και στιγμές από μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αλλά οι περισσότερες έχουν να κάνουν με τους ανθρώπους της πόλης και αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές στις εικόνες. Είναι όλες ασπρόμαυρες και συνοδεύονται από επεξηγηματική σημείωση. Η περαιτέρω μελέτη τους δίνει πάρα πολλά στοιχεία για την πόλη.

Προσωπικά βρήκα το βιβλίο αυτό εξαιρετικό. Μια πολύ προσεγμένη δουλειά, η οποία δυστυχώς είναι εξαντλημένη και δεν γνωρίζω αν κάποια στιγμή στο μέλλον θα επανακυκλοφορήσει. Έχω δει ότι υπάρχει σε παλαιοβιβλιοπωλεία σε τιμή περίπου κοντά στα €20-€30.