Μια ιστορική βόλτα στα Λουλουδάδικα, το Μοδιάνο, το Καπάνι και τα πέριξ αυτών

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Το ιστορικό κέντρο Θεσσαλονίκης με επίκεντρο τα Ανθοπωλεία

Συγγραφέας: Νικόλαος Γηράσης

Έκδοση: Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (2006)

ISBN: 960-88595-5-7

Τιμή: Περίπου €8

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Προσωπικά μου αρέσουν πολύ τα βιβλία, που γράφουν άνθρωποι, οι οποίοι δεν είναι λογοτέχνες ή επαγγελματίες συγγραφείς και οι οποίοι απλά μοιράζονται μαζί μας τις μνήμες τους από μια εποχή ή μια περιοχή. Το βιβλίο της σημερινής ανάρτησης μας ταξιδεύει πίσω στα χρόνια από το 1950 έως το 1965 και σε μια περιοχή, που εκτείνεται γύρω από τα «ανθοπωλεία» του τίτλου ή πιο γνωστά σε όλους μας ως «Λουλουδάδικα».

Η έκδοση είναι απλή χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο. Κάποιες φωτογραφίες συνοδεύουν το κείμενο. Βιβλιογραφικά στοιχεία υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου. Προλογίζουν ο παλαιός δήμαρχος Θεσσαλονίκης Βασίλης Παπαγεωργόπουλος και ο τότε αντιδήμαρχος πολιτισμού Βασίλης Γάκης.

Το κύριο μέρος του βιβλίου χωρίζεται σε 3 μέρη:

• Στο πρώτο μέρος ο Γηράσης γράφει κάποια διηγήματα, τα οποία είναι αληθινές ιστορίες δοσμένες με λογοτεχνική μορφή, σαν αφηγήματα. Μέσα σε αυτές παρουσιάζεται ο κόσμος της εποχής εκείνης και η γειτονιά γύρω από τα Λουδουδάδικα, που εκτείνεται από την Αριστοτέλους έως τη Βενιζέλου και από την Εγνατία έως την παραλία. Καπάνι, Μοδιάνο, Κομνηνών και Βασιλέως Ηρακλείου είναι ο πυρήνας του κόσμου, που περιγράφουν οι ιστορίες αυτές. Δεν μπορεί κανείς να τις χαρακτηρίσει και λογοτεχνικά διαμάντια, αλλά έχουν το ενδιαφέρον τους. Προσωπικά μου άρεσαν «Η ανεργία της δεκαετίας 1950», «Το Καπάνι», «Διάλογοι με τον Γιακώ» και «Το τραμ το τελευταίο».
• Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας θέλει να μιλήσει για τους δρόμους της περιοχής στην οποία αναφέρεται και τα κεφάλαια έχουν την προέλευση των ονομάτων των οδών (εκτός από την οδό Φραγκίνης). Γίνεται επίσης και μία σύντομη αναφορά στις συντεχνίες της πόλης ή εσνάφια (συνάφια), δομές, που εκπροσωπούσαν ομάδες εργαζομένων κατά την Οθωμανική περίοδο της πόλης κυρίως, αλλά και λίγο μετά.
• Το τρίτο μέρος είναι και το κυρίως κομμάτι του βιβλίου. Μετά από έρευνα του συγγραφέα σε διάφορα αρχεία, βιβλία, αλλά και με οδηγό τις προσωπικές του μνήμες, ο αναγνώστης θα περπατήσει στους δρόμους γύρω από τα Λουδουδάδικα, στα στενά στο Καπάνι, αλλά και στην Ερμού, την Εγνατία, τη Βενιζέλου, την Αριστοτέλους, την Κομνηνών, την Βασιλέως Ηρακλείου, θα μπει στα κτίρια και θα μάθει πράγματα σχετικά με τους επαγγελματίες, που εργαζόντουσαν εκεί κατά την περίοδο 1950-1965 (χοντρικά). Υπάρχουν βέβαια και πιο σύγχρονες αναφορές. Το κεφάλαιο σχετικά με τον Μακεδονικό Αγώνα δεν έχω καταλάβει πώς συνδέεται με το υπόλοιπο κομμάτι του μέρους αυτού, αν εξαιρέσει κάποιος ότι η οδός Ασκητή πήρε το όνομά της από τον Θεόδωρο Ασκητή, υπάλληλο του Ελληνικού Προξενείου πριν το 1912, ο οποίος δολοφονήθηκε από Βούλγαρους κομιτατζήδες. Επίσης στο κεφάλαιο με τίτλο «Συγκρούσεις και προβλήματα του Κέντρου» υπάρχουν ενότητες για τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο, για τους Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης και τη Φεντερασιόν, που επίσης μου φαίνονται άσχετες με το θέμα. Τέλος πάντων διαβάζονται άνετα, χωρίς να κουράζουν.

Ο Γηράσης επιχειρεί να περιγράψει την περιοχή και να αφήσει στοιχεία για μελλοντική έρευνα, προσφέροντας στον αναγνώστη πολλά και σημαντικά πράγματα σχετικά με την τοπογραφία των Λουλουδάδικων και της πέριξ «συνοικίας». Ένας κόσμος, του οποίου η σημερινή εικόνα σίγουρα έχει αλλάξει, αλλά κρατά ακόμη τον χαρακτήρα της αγοράς. Το Γιαχουντί Χαμάμ έχει αναστηλωθεί και παρά το γεγονός ότι παραμένει κλειστό, έχει ομορφύνει την οδό Κομνηνών. Έγιναν πεζόδρομοι, τα μικρά κτίρια έδωσαν τη θέση τους σε πανύψηλα μέγαρα, τα μικρομάγαζα άλλαξαν όψη και ιδιοκτήτες. Πέρα όμως από τις αλλαγές, που φυσιολογικά φέρνει ο χρόνος, η περιοχή αυτή κρατάει αρκετά στοιχεία από το παρελθόν αναλλοίωτα και η ανάπλαση, που έγινε σεβάστηκε τις μυρωδιές, τα χρώματα, το παρελθόν.

Το βιβλίο δεν μπορεί βέβαια να χαρακτηριστεί ιστορικό, καθώς ο υποκειμενικός παράγοντας στην περιγραφή των γεγονότων είναι αρκετά έντονος σε κάποια σημεία. Και αν αυτό είναι κατανοητό για όσα συνέβησαν με τον συγγραφέα παρόντα, δεν δικαιολογείται όταν μιλάει για πράγματα όπως το Κίνημα των Ζηλωτών, η Επανάσταση των Νεότουρκων, τους Ντονμέδες κα.

Σε γενικές γραμμές το βιβλίο μου άρεσε. Κυρίως το κομμάτι αυτό, στο οποίο ο συγγραφέας επικεντρώνεται στο θέμα του, την περιοχή δηλαδή γύρω από τα Λουλουδάδικα, τον κόσμο της και τα γεγονότα, που συνέβαιναν εκεί σε μια περίοδο μικρή μεν (1950-1965), αλλά αρκετά κοντά μας χρονικά δε. Εμπλουτίζει τις γνώσεις μας σε τοπογραφικά ζητήματα της πόλης και αναδεικνύει ένα κομμάτι της Θεσσαλονίκης, οπότε και μόνο από αυτά μου φαίνεται θετικό το έργο του συγγραφέα. Ίσως μια ανανεωμένη έκδοση με περισσότερα στοιχεία και κυρίως φωτογραφικό υλικό θα ήταν ακόμη καλύτερη.

Advertisements

Αφηγήματα για τη φθινοπωρινή Θεσσαλονίκη και διάφορα άλλα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Ονειροφαντασία στη Σαλονίκη του φθινοπώρου

Συγγραφέας: Τάσος Πλαστήρας

Έκδοση: Σφακιανάκης (1998)

ISBN: 960-7168-16-X

Τιμή: Περίπου €6

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Προσωπικά έχω συνδυάσει την εικόνα της Θεσσαλονίκης με αυτήν του φθινοπώρου. Νομίζω ότι τα χρώματα, οι εικόνες και οι μυρωδιές αυτής της εποχής ταιριάζουν απόλυτα με τον χαρακτήρα της πόλης μας. Από σύμπτωση δε ο πολιούχος της πόλης γιορτάζει τον Οκτώβριο. Το βιβλίο της σημερινής ανάρτησης περιέχει διηγήματα με πολύ φθινοπωρινό και Σαλονικιώτικο άρωμα.

Η έκδοση είναι απλή και λιτή. Μικρό σε διαστάσεις βιβλίο, το οποίο προσωπικά δεν μου αρέσει, αλλά κάποιοι μπορεί να το βρίσκουν χρηστικό (χωράει και στην πίσω τσέπη παντελονιού). Στο εξώφυλλο ένα έργο του συγγραφέα (έχει ασχοληθεί και με τη ζωγραφική). Ο Πλαστήρας ήταν και συνάδελφός μου επαγγελματικά (οδοντίατρος, αλλά έχει βγει στη σύνταξη πλέον). Εντύπωση μου κάνει το υψηλό τιράζ του (2000 αντίτυπα).

Το βιβλίο αποτελείται από 14 (μαζί με τον επίλογο) σύντομα αφηγήματα. Η γλώσσα του Πλαστήρα σε κάποια σημεία είναι ρεαλιστική, ενώ στα περισσότερα αποκτά έναν έντονα λυρικό και ρομαντικό τόνο. Η τριβή του συγγραφέα στην ποίηση και στη ζωγραφική φαίνεται σε κάποια από τα κείμενα. Ο έρωτας, η αποξένωση, η μοναξιά απασχολούν τον Πλαστήρα, όπως επίσης και η νοσταλγία του παρελθόντος. Σε κάποια αφηγήματα πάλι παρουσιάζει τις προσφυγικές του ρίζες, ενώ άγνωστο μου είναι πόσο αυτοβιογραφικά είναι τα κείμενά του.

Δύο από τα αφηγήματα μοιάζουν με αποχαιρετιστήριους λόγους σε δύο ιστορικές προσωπικότητες, που φαντάζομαι ο Πλαστήρας τους γνώριζε προσωπικά. Το «Ο Χρύσανθος» είναι για τον Χρύσανθο Θεοδωσόπουλο, έναν από τους γνωστότερους και καλύτερους ψάλτες, που πέρασαν από τις εκκλησίες της πόλης μας. Το «Γεια σου φίλε» είναι για τον ζωγράφο Μπάμπη Ζαφειριάδη, ο οποίος ανέδειξε με το έργο του πολλές γωνιές της Άνω Πόλης. Τα δύο πρώτα κείμενα, «Πρόσφυγες εξ Ανατολής» και «Η γιαγιά η Βάσω» μιλάνε για τους πρόσφυγες της πόλης (όπως είπαμε και ο Πλαστήρας έχει προσφυγικές ρίζες). Από τα υπόλοιπα ξεχώρισα το «Ονειροφαντασία στη Σαλονίκη του φθινοπώρου», το οποίο έδωσε και τον τίτλο του βιβλίου, το «Μια εκδρομή», ένα νοσταλγικό κείμενο της νεότητας του συγγραφέα και το «Ένα βράδυ στο μπαρ-βιβλιοπωλείο «Άλλος Τρόπος»», το οποίο μπαρ υπάρχει ακόμη και σήμερα, αν και λειτουργεί κυρίως ως καφέ-ταβέρνα και βρίσκεται στη γωνία Πλάτωνος και Ιουστινιανού.

Το βιβλίο το διάβασα ευχάριστα. Δεν μπορώ να πω ότι είναι αριστούργημα, αλλά ούτε κι ότι δεν μου άρεσε. Στα θετικά του έργου κάποιες περιγραφές, που κάνει για τη φθινοπωρινή Θεσσαλονίκη και οι οποίες είναι σαν να βγήκαν από καμβά ζωγράφου. Δύσκολα θα το βρείτε στα βιβλιοπωλεία, στα παλαιοβιβλιοπωλεία μπορείτε να το αποκτήσετε και με λιγότερα από €5.

5 πεζά κείμενα από το παρελθόν, του Σάκη Παπαδημητρίου

 

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Τελευταία προβολή – Πέντε πεζά παλαιάς κοπής

Συγγραφέας: Σάκης Παπαδημητρίου

Έκδοση: Μπιλιέτο (2007)

ISBN: 360-7805-28-9

Τιμή: Περίπου €8

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Στη Vivlioniki έως σήμερα έχουν παρουσιαστεί κοντά στα 600 βιβλία, γραμμένα από περίπου 400 συγγραφείς. Θεωρώ μεγάλη μου παράλειψη, που σε όλους αυτούς τους τίτλους δεν είχα παρουσιάσει ποτέ ένα βιβλίο του Σάκη Παπαδημητρίου, ενός συγγραφέα με σημαντικό έργο στο χώρο του βιβλίου και της μουσικής μελέτης. Το βιβλίο αυτής της ανάρτησης έρχεται να διορθώσει κάπως τα πράγματα.

Η έκδοση είναι η κλασσική του Μπιλιέτου. Χάρτινο εξώφυλλο, σχέδια στο εξώφυλλο, αλλά και στο εσωτερικό του βιβλίου από τον Γιάννη Δημητράκη, συνολικά μια λιτή και όμορφη δουλειά. Αξάκριστο βιβλίο.

Η «Τελευταία Προβολή» είναι το τελευταίο βιβλίο του Παπαδημητρίου και περιέχει 5 σύντομα κείμενα, τα οποία είχαν πρωτοδημοσιευτεί στο παρελθόν σε άλλα μέσα (1 σε εφημερίδα, 1 σε συλλογή αφηγημάτων). Ο υπότιτλος «πέντε πεζά παλαιάς κοπής»  πρέπει να υποδηλώνει ότι πρόκειται για παλαιά κείμενα (από το 1963 έως το 1972 είχαν κυκλοφορήσει).

Οι πρωταγωνιστές των διηγημάτων είναι καθημερινοί άνθρωποι. Διακατέχονται όλοι από κάποιο είδος φόβου ή ανασφάλειας. Μοναχικοί και απροσάρμοστοι ίσως στα κοινωνικά δεδομένα, η ανθρώπινη επαφή (ερωτική, φιλική ή κοινωνική) για αυτούς μοιάζει να είναι πρόβλημα. Ίσως δεν τα έχουν βρει με τον εαυτό τους και επιζητούν ένα καταφύγιο. Κάθε τι, που μπορεί να ταράξει την καθημερινότητά τους ή τις συνήθειές τους αποτελεί για αυτούς απειλή.

• Στο πρώτο αφήγημα με τίτλο «Τελευταία προβολή» ο πρωταγωνιστής βγαίνει για μια βόλτα στην πόλη. Αν και λέει πως δεν θα ήθελε να δει ταινία, ο δρόμος τον πηγαίνει σχεδόν αυτόματα στον κινηματογράφο (το Ολύμπιον) και μάλιστα να δει την τελευταία προβολή, για να μην εμπλακεί με κόσμο. Στη διαδρομή αποφεύγει γνωστούς και προσπαθεί να μην έρθει στην ανάγκη να μιλήσει με κάποιον. Περιμένοντας την ταινία παρατηρεί τον κόσμο, ο οποίος κινείται άσχετα με αυτόν, αλλά ο ήρωάς μας πιστεύει πως τον παρακολουθούν, πως τον βλέπουν, ίσως πως τον απειλούν. Μοναξιά, αποξένωση σε φόντο μουντό, φθινοπωρινό, Θεσσαλονικιώτικο.
• Στο δεύτερο αφήγημα με τίτλο «Το ασανσέρ» ο πρωταγωνιστής παρακολουθεί την κίνηση του ασανσέρ της πολυκατοικίας του. Πίσω από την ασφάλεια της πόρτας του διαμερίσματος, όπου μένει, κατασκοπεύει μέσα από το πορτάκι τους ανθρώπους, που μπαίνουν και βγαίνουν στο ασανσέρ. Σκέψεις και σενάρια σχηματίζονται ανάλογα με τις κινήσεις του ανελκυστήρα. Ένας κόσμος ολόκληρος, αλλά ο ήρωάς μας προτιμά την ασφάλεια του σπιτιού του και η μόνη του «κοινωνικοποίηση» είναι η μελέτη και η παρακολούθηση του ασανσέρ. Δεν πρέπει να μην συμπαθεί τους ανθρώπους, περισσότερο νομίζω φοβάται και σχηματίζει δικές του θεωρίες, πίσω πάντα από την ασφάλεια της εξώπορτας. Και εδώ έντονη η μοναχικότητα και η ανασφάλεια.
• Στο τρίτο αφήγημα με τίτλο «Το νύχι» ο πρωταγωνιστής μετά από μια μικρή επέμβαση στο νύχι του μένει στο σπίτι του και σκέφτεται την πρώτη του έξοδο μετά την ανάρρωση. Οι σκέψεις του είναι κυρίως για την εικόνα, που θα πρέπει να δώσει στους άλλους, να τον προσέξουν, να τον λυπηθούν ίσως, ίσως και να τρομάξει κάποιους. Φτιάχνει κι αυτός ολόκληρα σχέδια στο μυαλό του για τη διαδρομή, που θα πάρει, σκέφτεται ακριβώς τις εικόνες, που θέλει να δει. Αγωνία για το αν θα είναι αποδεκτός μετά την επέμβαση στο νύχι, αν υπάρχει περίπτωση να γελοιοποιηθεί. Η ανάγκη να αποτελεί μέρος ενός συνόλου και η αγωνία αν οι υπόλοιποι θα τον αποδεχτούν.
• Στο τέταρτο αφήγημα με τίτλο «Μια ηχογράφηση»  ο πρωταγωνιστής μας πρέπει να ηχογραφήσει για μια παλιά του αγαπημένη κάτι, που να είναι δικό του, μουσική η η φωνή του. Έντονος ο προβληματισμός του όμως αν η φωνή αυτή, που μαγνητοφωνεί μοιάζει με τη δική του. Νιώθει ότι αν δώσει την ταινία στην αγαπημένη του, θα αποχωριστεί κομμάτι του εαυτού του ή αυτό το κομμάτι δεν θα είναι το καλύτερό του, ίσως δεν θα είναι ούτε καν δικό του. Στο σκοτάδι το πράσινο φως του μαγνητόφωνου προσπαθεί να γίνει φάρος στα θέλω του πρωταγωνιστή.
• Στο πέμπτο αφήγημα με τίτλο «Η παρακαμπτήριος» ο πρωταγωνιστής γκρινιάζει γιατί εξαιτίας της επέκτασης της παραλίας, έχει φτιαχτεί μια παρακαμπτήριος οδός, η οποία περνάει μπροστά από το σπίτι του, με αποτέλεσμα να έχει χάσει την ησυχία του. Η μοναχικότητά του απειλείται από τα αυτοκίνητα, τους ανθρώπους, τους πεζούς και τους οδηγούς, όλα είναι πλέον πιο κοντά του. Η εξέλιξη των πραγμάτων βαίνει εις βάρος του και αυτό, που λέμε «πρόοδος» τον τρομάζει. Εδώ η γραφή μου θύμισε κείμενο του Γιώργου Ιωάννου και προσωπικά μου άρεσε περισσότερο από όλα.

Σε όλα νομίζω τα αφηγήματα είναι έντονες οι έννοιες της απειλής, της μοναξιάς, της αποξένωσης. Με διαφορετικό τρόπο όλοι οι ήρωες κάτι φοβούνται και προσπαθούν να αμυνθούν. Ρεαλιστική γραφή, θα μπορούσαν και οι 5 αφηγήσεις να αποτελέσουν το θέμα μιας ταινίας μικρού μήκους. Αν και γραμμένα πριν από τουλάχιστον 40 χρόνια, τα αφηγήματα μοιάζουν να είναι σύγχρονα και οι χαρακτήρες θα μπορούσαν να είναι σημερινοί.

Η Θεσσαλονίκη υπάρχει στα 4 αφηγήματα απλώς ως τόπος διεξαγωγής των ιστοριών. Το μουντό όμως περιβάλλον της πόλης σίγουρα επηρεάζει τους χαρακτήρες των ιστοριών και δημιουργεί ένα ιδανικό σκηνικό.

Προσωπικά το βιβλίο μου άρεσε. Τα ζητήματα, στα οποία θέλει να αναφερθεί ο Παπαδημητρίου είναι διαχρονικά, κλασσικά ίσως προβλήματα της αστικοποίησης. Μοντέρνα γραφή, κινηματογραφική και ζωντανή, πιστεύω θα σας αρέσουν.

Μια αφήγηση για τη ζωή στο Κουλέ Καφέ τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Ο ήλιος βγαίνει πίσω απ’τα Κάστρα

Συγγραφέας: Χαράλαμπος Κισόγλου

Έκδοση: Ερωδιός (2015)

ISBN: 978-960-454-177-5

Τιμή: Περίπου €9

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Άλλο ένα βιβλίο με προσωπικές θύμησες του συγγραφέα είναι το θέμα της σημερινής ανάρτησης. Η περιοχή, που πρωταγωνιστεί είναι αυτή του Κουλέ Καφέ, η οποία γέννησε και μεγάλωσε τον Αντώνη Σουρούνη, σπουδαίο συγγραφέα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν λίγο καιρό.

Η έκδοση είναι απλή, χωρίς κάτι το ιδιαίτερο. Πλαστικοποιημένο εξώφυλλο με τον Πύργο της Αλύσεως, προσωπικά δεν με ενθουσίασε. Υπάρχουν κάποιες φωτογραφίες, που κοσμούν το εσωτερικό του βιβλίου, χωρίς πάλι κάτι το ιδιαίτερο. Το έργο το προλογίζει ο Φύλιος Ακάσης.

Μέσα σε μικρά κεφάλαια ο Κισόγλου μιλάει για το παρελθόν της οικογένειάς του, το πώς ήρθε από τα Μάλγαρα της Ανατολικής Θράκης η οικογένεια του πατέρα του και το πώς αγόρασε το σπίτι, που γεννήθηκε ο συγγραφέας η οικογένεια της μητέρας του, που ζούσε στη Θεσσαλονίκη. Υπάρχει και ένα κείμενο για την Μεγάλη Πυρκαγιά του 1917 του Ηλία Πετρόπουλου, από το βιβλίο, που είχε γράψει σχετικά με αυτό το θέμα.

Ο Κισόγλου μιλάει σε τρίτο πρόσωπο κυρίως. Προσωπικά από λογοτεχνική άποψη το βιβλίο μου φάνηκε αδιάφορο. Κάποια από τα κεφάλαια έχουν κάποιο ιστορικό ενδιαφέρον, όπως για παράδειγμα η αφήγηση για ένα μπλόκο, που έγινε το 1945 ή το 1946 στην περιοχή του, στις πρώτες μέρες του Εμφυλίου ή το κεφάλαιο με τίτλο «Θανάσιμη κρυψώνα», όπου μιλάει για το πώς μία γυναίκα πρόδωσε τα ανίψια της, που ήταν αντάρτες και είχαν πάει να κρυφτούν στο σπίτι της, με αποτέλεσμα τελικά να σκοτωθούν στη συνέχεια. Επίσης υπάρχουν κάποια κείμενα με «λαογραφικό» χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα το κεφάλαιο με τίτλο «Ο πετροπόλεμος» και «Τσιλίκι τσομάκα», που μιλάνε για παιδικά παιχνίδια της εποχής των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων.

Όπως είπαμε και πριν, ο κύριος χώρος δράσης είναι η περιοχή του Κουλέ Καφέ. Ο συγγραφέας μεγάλωσε σε σπίτι στην οδό Αιόλου. Γενικά η περιοχή αυτή με τους δρόμους Μουσών, Μωρέας, Αιόλου, Ολυμπιάδος κτλ αποτέλεσε θέμα τόσο για λογοτέχνες, όσο και για φωτογράφους και ζωγράφους.

Προσωπικά το βιβλίο δεν με ξετρέλανε. Το διάβασα και κράτησα κάποια λίγα στοιχεία, που μου φάνηκαν ενδιαφέροντα, αλλά μέχρι εκεί. Ο συγγραφέας θέλει να αφήσει τη δική του προσωπική μαρτυρία για τα χρόνια τα παιδικά του, που έζησε στην Άνω Πόλη. Με δεδομένο ότι ο Κισόγλου ανήκει στην ίδια γενιά με τον Σουρούνη (ο Σουρούνης ήταν ένα έτος μικρότερος), μοιραία στο μυαλό έρχεται το αριστουργηματικό έργο «Το μονοπάτι στη θάλασσα«, το οποίο κινείται χρονικά στην ίδια περίοδο και στην ίδια περιοχή. Και δεν μπορούν να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ των δύο βιβλίων.

Ο Σταύρος Κουγιουμτζής ως συγγραφέας (β)

 

 

 

 

 

 

 

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια

Συγγραφέας: Σταύρος Κουγιουμτζής

Έκδοση: Εντευκτήριο (1998), Κέδρος (2001)

ISBN: 960-7568-06-0, 960-04-1963-9

Τιμή: Περίπου €5 και €11

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Πριν κάποιο καιρό είχε παρουσιαστεί από τη Vivlioniki το βιβλίο του Σταύρου Κουγιουμτζή «Στα διώροφα έμεναν οι όμορφες«, το οποίο ήταν το δεύτερο έργο του γνωστού συνθέτη. Το πρώτο βιβλίο του είναι αυτό, για το οποίο θα μιλήσουμε σε αυτήν την ανάρτηση.

Η έκδοση είναι απλή, χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο. Και εδώ, όπως στο άλλο βιβλίο του Κουγιουμτζή, το εξώφυλλο είναι έργο του Κώστα και της Μαρίνας Μποσταντζόγλου. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει σε μία πρώτη έκδοση από τις εκδόσεις του Εντευκτηρίου και είχε βασιστεί σε ραδιοφωνικές εκπομπές, που είχαν παρουσιαστεί από τον Ρ/Σ 9,58, για αυτό και την πρώτη έκδοση την προλογίζει η Βάνα Χαραλαμπίδου, που ήταν και διευθύντρια προγράμματος του σταθμού.

Ενώ το «Στα διώροφα έμεναν οι όμορφες» είναι συλλογή διηγημάτων, εδώ έχουμε την προσωπική αφήγηση του συγγραφέα, με μνήμες από τη ζωή του και κυρίως από τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στην Θεσσαλονίκη. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να το πούμε αυτοβιογραφία, καθώς λείπει μεγάλο μέρος της ζωής του από την εποχή, που ζούσε στην Αθήνα και συνέθεσε κάποια από τα αριστουργήματά του.

Ο Κουγιουμτζής ορφάνεψε από πολύ μικρή ηλικία και μεγάλωσε μέσα σε μεγάλη φτώχεια, στην Ακρόπολη της Θεσσαλονίκης, κοντά στο Γεντί Κουλέ. Μικρασιατικής καταγωγής, έζησε και θυμάται τα χρόνια της Κατοχής, του Εμφυλίου, αλλά και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στο κείμενο γίνονται πολλές αναφορές σε πρόσωπα της Θεσσαλονίκης και πιο συγκεκριμένα από το χώρο της μουσικής και των ωδείων, τα οποία τα περισσότερα είναι άγνωστα στον πολύ κόσμο.

Οι αναφορές σε τόπους και σε ιστορικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης είναι πάρα πολλές. Ο Κουγιουμτζής πρόλαβε το Κρατικό Ωδείο της πόλης μας, όταν αυτό ήταν λίγο πιο πέρα από το Βασιλικό Θέατρο, σε κτίριο το οποίο φυσικά σήμερα δεν υπάρχει. Προσπαθεί να αφηγηθεί τις αναμνήσεις του με λογοτεχνική χροιά, χωρίς όμως να το πετυχαίνει. Βέβαια αυτό δεν είναι κάτι, που βλάπτει ιδιαίτερα το κείμενο, καθώς το βιβλίο αυτό δεν μπορεί να συγκριθεί με το έργο ενός λογοτέχνη, κυρίως εδώ μας ενδιαφέρουν οι μνήμες του συγγραφέα και όχι το πώς αυτές περιγράφονται.

Το βιβλίο μου άρεσε, όχι ως λογοτεχνικό αριστούργημα, αλλά ως μια αφήγηση ενός σπουδαίου συνθέτη με αναμνήσεις από το παρελθόν της ζωής του, αλλά και της πόλης μας.

Τα πεζά του Κάρολου Τσίζεκ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Τίτλος: Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις

Συγγραφέας: Κάρολος Τσίζεκ

Έκδοση: Κίχλη (2013)

ISBN: 978-618-5004-07-1

Τιμή: Περίπου €13

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Το όνομα του Κάρολου Τσίζεκ είναι στενά συνδεδεμένο με το λογοτεχνικό περιοδικό «Διαγώνιος» και με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο. Περισσότερο γνωστός για τα σχέδιά του, τα οποία κόσμησαν εξώφυλλα βιβλίων, αλλά και εκτίθενται στο Μακεδονικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, και για τις μεταφράσεις του σε έργα Τσέχων συγγραφέων, το βιβλίο αυτό είναι μια συλλογή κάποιων πεζών κειμένων του. Τσέχικης καταγωγής ο συγγραφέας, με Ιταλική παιδεία, μεγάλωσε, εργάστηκε και έζησε στην πόλη μας, εκπρόσωπος μιας πολυφυλετικής Θεσσαλονίκης από το μακρινό παρελθόν. Έφυγε από την ζωή πριν ούτε ένα χρόνο, πρόλαβε όμως να δει την κυκλοφορία και αυτού του βιβλίου.

Η έκδοση είναι απλή, όμορφη και προσεγμένη. Στο εξώφυλλο υπάρχει ένα κομμάτι από ένα έργο του συγγραφέα, το χαρτί που χρησιμοποιήθηκε είναι Palatina των 100gr και η ανάγνωση του κειμένου είναι πολύ άνετη. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει κατάλογος με την εργογραφία του Τσίζεκ.

Το έργο αυτό είναι η συλλογή έξι αφηγήσεων, όπως βαφτίζονται στον τίτλο. Οι τέσσερις πρώτες είχαν δημοσιευτεί παλαιότερα σε περιοδικά και οι δύο τελευταίες βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας. Οι ιστορίες είναι εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους. Την επιμέλεια της έκδοσης την έχει κάνει ο Αλέξης Ζήρας, ο οποίος υπογράφει και το επίμετρο του βιβλίου. Αν και αυτό βρίσκεται μετά τις αφηγήσεις, νομίζω ότι θα έπρεπε να είναι πριν από αυτές, καθώς η ανάγνωση του επιμέτρου βοηθά στην καλύτερη κατανόηση των κειμένων. Προσωπική μου συμβουλή, να ξεκινήσετε από αυτό.

Όπως είπαμε και πριν, οι έξι ιστορίες δεν συνδέονται μεταξύ τους καθόλου. Εμφανίζονται δε επαναλήψεις σε κάποια από αυτά, οι οποίες ίσως ξενίσουν τον αναγνώστη. Στα πρώτα δύο (Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής, Ο θείος Τσάις και το τέλος του συμπατριωτισμού), η Θεσσαλονίκη παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, από τον Μεσοπόλεμο και έπειτα. Πρόκειται για νοσταλγικά ταξίδια του συγγραφέα στα νεώτερα χρόνια του. Από ιστορική και τοπογραφική άποψη, το αφήγημα «Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής» είναι το πιο ενδιαφέρον, καθώς μιλάει για μια περιοχή, με την οποία ελάχιστοι έχουν ασχοληθεί μαζί της. Στα υπόλοιπα τέσσερα ο συγγραφέας ασχολείται κυρίως με τους Τσέχους συμπατριώτες του. Με αφορμή ιστορικά γεγονότα, σημαντικά στην Τσεχία και ίσως άγνωστα σε εμάς, παρουσιάζει τους συμπατριώτες του, την λογική τους, τους φόβους και τον τρόπο που άλλαξε η σκέψη τους κατά την διάρκεια της κομμουνιστικής διακυβέρνησης της χώρας τους. Με έντονα πολιτική χροιά τα κείμενα, στιγματίζει λογικές και νοοτροπίες φόβου, που συστηματικά επέβαλλε η κομμουνιστική ηγεσία στους πολίτες της. Τα αφηγήματα «Η Βελούδινη Επανάσταση» και «Στήσιμο ξένου περιπτέρου» καυτηριάζουν το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς που γνώρισε η Τσεχία, ειδικά το «Στήσιμο ξένου περιπτέρου» παρουσιάζει μιαν εικόνα, που η δική μου η γενιά πρόλαβε στα τελευταία της.

Αν και ο Τσίζεκ δεν είναι συγγραφέας, εργαζόμενος για χρόνια στο περιοδικό «Διαγώνιος», σίγουρα έχει επηρεαστεί από όλα τα κείμενα που έχει διαβάσει. Τα περισσότερα κείμενα είναι από προσωπικές του εμπειρίες και κρατάνε την ζωντάνια αυτών των ιστοριών, που τις διηγείται κάποιος που τις έζησε.

Προσωπικά μου άρεσαν πάρα πολύ τα αφηγήματα «Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής», «Ο θείος Τσάις και το τέλος του συμπατριωτισμού» και «Η βελούδινη επανάσταση», ίσως γιατί το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στην Θεσσαλονίκη και επειδή η Βελούδινη Επανάσταση είναι ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο συντέλεσε στην αλλαγή της Ευρωπαϊκής ιστορίας. Αλλά και τα υπόλοιπα διαβάζονται ευχάριστα. Ένα ενδιαφέρον βιβλίο, από έναν σπουδαίο καλλιτέχνη της Θεσσαλονίκης